Hordhac
Nafaqada geedka waa aasaaska nolosha iyo koritaanka dhirta. Sida aadamuhu u baahan yahay cunto dheeli tiran si uu u noolaado, geedkuna wuxuu u baahan yahay curiyayaal kala duwan oo nafaqo ah si uu u sameeyo caleemo cagaaran, ubaxyo, miro iyo xidido caafimaad qaba. Haddii geedku helo nafaqo ku filan, wuxuu noqonayaa mid xooggan, adkaysi leh, isla markaana bixinaya wax-soo-saar tayo fiican leh. Laakiin haddii nafaqooyinka ka yaraadaan, waxaa dhacaya in koritaankiisu gaabto, caleemihiisu jaalle noqdaan, ama uusan miro dhalin sidii loogu talagalay.
Nafaqooyinka ugu muhiimsan
nafaqada geedka waxaa loo qaybiyaa laba qaybood oo waaweyn: macronutrients iyo micronutrients.
Macronutrients waa nafaqooyinka geedku u baahan yahay tiro badan, waxaana ugu muhiimsan:
- Nitrogen (N): waxay kobcisaa caleenta cagaaran iyo chlorophyll-ka. Haddii ay yaraato, caleemaha geedku huruud bay noqdaan.
- Phosphorus (P): waxay muhiim u tahay xididada iyo ubaxa. Yaraanteeduna waxay keentaa koritaan gaabis ah iyo ubaxyo yar.
- Potassium (K): waxay ka caawisaa geedka inuu u adkaysto cudurrada iyo inuu soo saaro miro tayo fiican leh.
Sidoo kale, waxaa jira macronutrients kale sida calcium (Ca), magnesium (Mg), iyo sulfur (S) oo dhamaantood door muhiim ah ka ciyaara dhismaha jirka geedka.
Micronutrients waa curiyeyaasha geedku u baahan yahay tiro aad u yar, balse aad muhiim u ah. Kuwaas waxaa ka mid ah iron (Fe), manganese (Mn), zinc (Zn), copper (Cu), boron (B), iyo molybdenum (Mo). Inkastoo la yiraahdo “yar”, haddana yaraantooda waxay sababi kartaa dhibaato weyn oo dhanka koritaanka ah.
Sida geedku nafaqada u helaa?
Geedku nafaqada wuxuu ka helaa laba meelood oo waaweyn: ciidda iyo hawada. Xididada ayaa nuugta macdanta iyo biyaha ku jira ciidda, halka caleemaha ay ka helaan carbon dioxide (CO₂) hawada ku jirta si ay u sameeyaan photosynthesis. Sidoo kale, qorraxdu waa il awood siisa geedka inuu tamar ka sameeyo cunto.
Si nafaqadu ugu timaado geedka si dheeli tiran, waxaa muhiim ah in ciidda loo diyaariyo si habboon. Tusaale ahaan, ciidda hodanka ku ah walxaha organic-ka waxay siisaa geedka nitrogen dabiici ah, halka bacriminta fosfooraska iyo potassium-ku ay xoojiyaan xididada iyo miro dhalidda.
Calaamadaha yaraanta nafaqada
Marka geedku nafaqo ku filan waayo, calaamado ayaa si cad uga muuqda:Yaraanta nitrogen waxay keentaa caleemo jaalle ah iyo koritaan gaabis.Yaraanta fosfooraska waxay sababi kartaa in geedka uu yeesho midab casaan ama buluug ku dhow oo ku dhaca caleemaha.Yaraanta potassium waxay keentaa in cidhifyada caleemaha ay gubtaan oo engegaan.Fahanka calaamadahan wuxuu ka caawinayaa beeralayda inay si dhaqso ah u saxaan dhibaatada, iyagoo adeegsanaya bacrimin ku habboon.
Sida loo hubiyo nafaqada dheellitiran
si geedku u koro si caafimaad leh, waa in la sameeyo dhowr talaabo:
- baaritaanka ciidda – baaritaanka ciidda wuxuu muujinayaa curiyaha nafaqada ku jira iyo kuwa ka maqan.
- samaynta Bacrimin sax ah – isticmaal bacrimin dabiici ah sida digada, ama bacrimin macdaneed sida NPK iyadoo loo eegayo baahida.
- Daryeel joogto ah – waraabin habboon iyo ka hortagga cudurada ayaa fududeynaya in nafaqadu si fiican u shaqeyso.
Gunaanad
Nafaqada geedka waa tiirka ugu muhiimsan ee beero caafimaad leh iyo wax-soo-saar wanaagsan. Curiyaha nitrogen waxay bixisaa caleemaha, phosphorus waxay xoojisaa xididada iyo ubaxa, halka potassium ay miro fiican sababto. Sidoo kale, micronutrients yar-yar ayaa buuxiya baahida kale ee geedka. Si loo hubiyo in geedku helo nafaqo ku filan, waxaa lagama maarmaan ah in la diyaariyo ciidda, loo isticmaalo bacrimin ku habboon, isla markaana loo fiirsado calaamadaha nafaqo yaraanta. Markii la daryeelo dhinacyadan, geedku wuxuu noqdaa mid caafimaad qaba oo miro badan dhalo.